Zelf trokken ze al verschillende keren naar Antarctica en nu brengen ze de Zuidpool tot bij jou. Je ontdekt waarom die bevroren wereld ook onze toekomst bepaalt. Ondersteboven. Zo voel je je wanneer je de expo in het Duinenhuis bekijkt. De redactie van Tij-dingen zocht hen op en vond onmiddellijk de juiste vraag om het ijs te breken.

Tij-dingen: Jullie trokken al verschillende keren naar Antarctica? Wanneer voor het eerst?

Mike Louagie: "In 2007. Ondertussen heb ik al 5 expedities achter de rug."

Lien De Ruyck: "Ik ben al 2 keer geweest. Voor het eerst in 2021."

T-d: Heb je Antarctica de voorbije jaren zien veranderen?

Mike: "Absoluut. Op veel manieren. De wetenschappers aan boord van het schip geven daar ook lezingen en tonen dan foto's van hoe een gletsjer er 10 jaar geleden uitzag en hoe die er nu uitziet. Dan zie je direct hoeveel het is achteruitgegaan. Ik herinner me ook een moment dat er 2 meter sneeuw lag op een strand in Antarctica. En wij zeiden, het is toch niet zo erg, het sneeuwt. Dat is toch een goed teken? De wetenschappers schudden daarop hun hoofd. Antarctica is een heel droog continent en het sneeuwt daar eigenlijk nooit. Door die sneeuw kunnen pinguïns bijvoorbeeld geen eieren leggen en sterft de hele kolonie uit omdat er zo veel sneeuw ligt."

Lien: "Of op andere plekken is de sneeuw verdwenen en zie je zo'n bruingroene massa van algen op plekken waar geen algen horen te zijn. Dus het is wel heel duidelijk, de verandering."

Mike: "De opwarming voel je zelfs op bepaalde plekken, waar je in een T-shirt kan lopen. In december 2022 ben ik alleen geweest en dat was vergelijkbaar met gaan skiën tijdens de paasvakantie."

Lien: "Wetenschappers huilen aan boord. Vroeger was een maritiem bioloog zijn iets moois. Je kon bv. dolfijnen vinden. Nu ben je een begrafenisondernemer waarbij je echt gaat vastleggen wat verloren gaat. Je onderzoek reikt alleen meer feiten aan die nogmaals hetzelfde bevestigen.Op de poolgebieden zie je alles in versneld tempo. Als je die gletsjers achter je hoort afbrekenen snel aan boord gaat, hoor je het geluid van klimaatverandering. Toen we een expo in Oostende deden, zeiden mensen dat ze er ook naar toe wilden. Dat is mooi. En tegelijk weet je dat het een soort 'last chance tourism' is. Mensen die nog snel Antarctica willen zien voordat het verdwijnt. Dat is ook waarom ik twijfelde om op mijn 1e expeditie mee te gaan en die problematiek komt ook aan bod in de film van Erik Goens."

Mike: "Sommigen vinden dat zelfs wetenschappers niet meer moeten gaan. We weten genoeg. We kunnen alleen nog meer data verzamelen en natuurlijk is er soms meer data nodig. Maar dat is een moeilijke evenwichtsoefening."

Zelf trokken ze al verschillende keren naar Antarctica en nu brengen ze de Zuidpool tot bij jou. Je ontdekt waarom die bevroren wereld ook onze toekomst bepaalt. Ondersteboven. Zo voel je je wanneer je de expo in het Duinenhuis bekijkt. De redactie van Tij-dingen zocht hen op en vond onmiddellijk de juiste vraag om het ijs te breken.

Tij-dingen: Jullie trokken al verschillende keren naar Antarctica? Wanneer voor het eerst?

Mike Louagie: "In 2007. Ondertussen heb ik al 5 expedities achter de rug."

Lien De Ruyck: "Ik ben al 2 keer geweest. Voor het eerst in 2021."

T-d: Heb je Antarctica de voorbije jaren zien veranderen?

Mike: "Absoluut. Op veel manieren. De wetenschappers aan boord van het schip geven daar ook lezingen en tonen dan foto's van hoe een gletsjer er 10 jaar geleden uitzag en hoe die er nu uitziet. Dan zie je direct hoeveel het is achteruitgegaan. Ik herinner me ook een moment dat er 2 meter sneeuw lag op een strand in Antarctica. En wij zeiden, het is toch niet zo erg, het sneeuwt. Dat is toch een goed teken? De wetenschappers schudden daarop hun hoofd. Antarctica is een heel droog continent en het sneeuwt daar eigenlijk nooit. Door die sneeuw kunnen pinguïns bijvoorbeeld geen eieren leggen en sterft de hele kolonie uit omdat er zo veel sneeuw ligt."

Lien: "Of op andere plekken is de sneeuw verdwenen en zie je zo'n bruingroene massa van algen op plekken waar geen algen horen te zijn. Dus het is wel heel duidelijk, de verandering."

Mike: "De opwarming voel je zelfs op bepaalde plekken, waar je in een T-shirt kan lopen. In december 2022 ben ik alleen geweest en dat was vergelijkbaar met gaan skiën tijdens de paasvakantie."

Lien: "Wetenschappers huilen aan boord. Vroeger was een maritiem bioloog zijn iets moois. Je kon bv. dolfijnen vinden. Nu ben je een begrafenisondernemer waarbij je echt gaat vastleggen wat verloren gaat. Je onderzoek reikt alleen meer feiten aan die nogmaals hetzelfde bevestigen.Op de poolgebieden zie je alles in versneld tempo. Als je die gletsjers achter je hoort afbrekenen snel aan boord gaat, hoor je het geluid van klimaatverandering. Toen we een expo in Oostende deden, zeiden mensen dat ze er ook naar toe wilden. Dat is mooi. En tegelijk weet je dat het een soort 'last chance tourism' is. Mensen die nog snel Antarctica willen zien voordat het verdwijnt. Dat is ook waarom ik twijfelde om op mijn 1e expeditie mee te gaan en die problematiek komt ook aan bod in de film van Erik Goens."

Mike: "Sommigen vinden dat zelfs wetenschappers niet meer moeten gaan. We weten genoeg. We kunnen alleen nog meer data verzamelen en natuurlijk is er soms meer data nodig. Maar dat is een moeilijke evenwichtsoefening."

T-d: Hoe is de liefde voor dat witte continent ontstaan?

Mike: "Ik ben geboren in Oostende. Mijn eerste klant was de Oostende-Doverferry. Vanuit de ferrywereld kwam ik in de cruisewereld terecht. Daar ging ik voor mijn werk als fotograaf mee met schepen in de Caraïben. Tot ik een afkeer kreeg voor die grote schepen die meer en meer op attractieparken leken. Toen kreeg ik de kans om naar Antarctica te gaan om een reportage te maken voor de weekendbijlage van De Tijd. Dat was voor mij de openbaring. Ik wist toen zelfs nog niet dat België zo'n sterke link had met Antarctica. Die eerste reis in 2007 was een eyeopener. Sindsdien is mijn interesse voor de poolgebieden echt gewekt. Dankzij mijn werk als fotograaf en journalist. Daarvoor was ik vooral een interieur- of designfotograaf van schepen. Ik was in de mooiste streken ter wereld zoals Alaska, maar ik zat binnen foto's te maken van de meubels. Redelijk frustrerend. (lacht)"

Lien: "Als kind zat ik met mijn neus in de boeken en ik reisde niet vaak met mijn familie. Het zuiden van Frankrijk was de verste bestemming. En dan, zoals dat gaat, wil je daaruit breken als je 18 of 20 jaar wordt. De dag dat ik mijn 21e verjaardag vierde, haalde ik mijn motorrijbewijs en dat was voor mij de manier om de wereld te zien. Door als kind zoveel te lezen, was ik gefascineerd door ontdekkingsreizigers en vrouwen die zotte dingen deden. Dus dacht ik: waarom zou ik dat zelf niet proberen? Als twintigjarige ging ik zelf op avontuur met mijn motor. Net als Mike heb ik een journalistieke achtergrond en ik schreef veel voor magazines. In het begin was dat meer voor reismagazines en de typische weekendbijlagen. Daarna ook voor National Geographic en andere magazines die eerder op het wetenschappelijke gericht waren. Mijn focus lag toen nog op het land. Omdat die motor mijn manier was om op een open manier bij mensen aan te komen. Als je blijft rijden, dan raak je letterlijk aan de andere kant van de wereld. En op een dag heb ik dat ook gedaan. Thuis vertrokken aan de voordeur en gereden tot Vladivostok (Rusland). Daarna met de ferry naar Zuid-Korea om van daaruit het vliegtuig te nemen - met mijn motor in een kist - richting Canada en de westkust van Amerika. En dan nog de VS door, van San Francisco tot in New York. Dus eigenlijk zo de wereld rond, op ongeveer 50 graden noorderbreedte. Omdat ik dacht: als je blijft rijden, dan kom je letterlijk elke dag een stuk verder en zo tot aan de andere kant van de wereld. Die motor was een ideaal instrument om verhalen te verzamelen. Als je als vrouw ergens bestoft of doornat aankomt, dan gaan de deuren letterlijk en figuurlijk voor je open. Die verhalen bundelde ik in een boek: Off-Grid Adventures. Maar dat was volledig op het land gericht. Daar kwam pas verandering in toen Mike mij tijdens de coronaperiode opbelde: zou jij niet meegaan om dan jouw verhaal over zo'n bijzondere plek te vertellen?"

Mike: "Ik was vol bewondering voor haar avontuur. En ik dacht, als ik één iemand wil meenemen naar Antarctica, dan is het Lien. We kenden elkaar al van vroeger - omdat we vaak voor dezelfde magazines schreven. Ik kreeg de kans om mee te varen met een Franse rederij die een ijsbreker had gebouwd en 1 iemand mocht mij vergezellen. Ik wilde geen toerist meenemen, maar iemand die voor extra zingeving kon zorgen. Lien dus."

Lien: "Ik zei niet direct ja. Professioneel ben ik veel met duurzaamheid en regeneratie bezig waardoor ik me afvroeg of ik de juiste persoon was om dat verhaal te vertellen. Dus heb ik daar echt meer dan een week over moeten nadenken."

Mike: "En ik vond van wel. Ik ging niemand anders dan Lien meenemen."

Lien: "Ik heb dan uiteindelijk toch ja gezegd. En ineens verschoof in mijn hoofd een schakelaar af waardoor ik besefte dat ik het belangrijkste stuk van de wereld vergat mee te nemen in al mijn verhalen. Sindsdien heb ik het eigenlijk alleen nog maar over de oceaan."

T-d: Hoe verliepen die expedities? Hebben jullie ooit problemen gehad?

Mike: "Eén expeditie met een oud Russisch onderzoeksvaartuig was heel pittig. Een reis van 33 dagen met 80 passagiers aan boord. Dat was een heel rudimentair schip waarmee we in de zwaarste storm zaten die ik ooit meemaakte. Golven van 14 à 15 meter. En niet 1 uur, maar een paar dagen aan een stuk."

Lien: "Dat was mijn eerste grote oceaanoversteek. En we zaten echt in the middle of nowhere. We maakten vanuit Nieuw-Zeeland de oversteek naar Antarctica en kwamen in de uitloper van een cycloon terecht."

Mike: "Op een schip heb je zware ijzeren deuren die open- en dichtslaan. De bemanningsleden vertelden toen dat als je hand of arm ertussen raakt, ze niet konden terugkeren om die te amputeren. Het was 2 weken varen voordat we een ziekenhuis konden bereiken. Dat is even slikken. Iemand aan boord brak toen zelfs haar schouder en dat moest ter plekke worden gespalkt."

Lien: "Hier in België heb je een netwerk waarop je kan terugvallen. Daar zaten we in een orkaan de grootte van Frankrijk… daar vaar je niet zomaar uit. Het is goed afgelopen, maar het was echt zwaar."

Mike: "Iedereen was zeeziek, zelfs de officier van wacht. De hellingsgraad van het schip bedroeg op momenten 35 procent. Ik heb toen even gefilmd in de gang en Lien kwakte van de ene wand tegen de andere. Ik had veel meer moeten vastleggen op film en foto, maar ik kon gewoon niet."

T-d: Wat zijn de grootste uitdagingen tijdens zo'n expeditie? De koude? De afstand? De isolatie?

Mike: "Het lastigste is dat het allemaal zo mooi is dat je gewoon niet wil slapen. Bovendien reis je in de Antarctische zomer wanneer de nachten heel kort zijn. Je lichaam wil dan ook niet gaan slapen. Op den duur ben je supermoe."

Lien: "Zo'n vaart vraagt veel van je lijf omdat je voortdurend moet balanceren. Gewoon al van op dat schip te leven, word je moe."

Mike: "Wat mij voor ook lastig was tijdens die reis met dat Russisch onderzoeksschip was dat er geen internet aan boord was. 33 dagen zonder gsm is serieus afkicken. En dan kom je terug aan land en zie je allemaal mensen met een bakje in hun handen. Wat is dat voor iets? (lacht)"

Lien: "In het begin grijp je de hele tijd naar je gsm, maar dan merk je dat je geen verbinding hebt. Het zorgt er wel voor dat je echt aanwezig bent op die ene plek en dat je echt kan genieten."

T-d: Wat waren jullie eerste indrukken toen je voet aan wal zette?

Mike: "Voor mij was het niet de eerste stap aan de grond die me omver blies, maar vooral het vertrek vanuit Ushuaïa (Argentinië), de meest zuidelijke stad ter wereld. Je verlaat de bewoonde wereld en je gaat naar een continent dat niet bewoond is. Die zee is normaal klimaatveilig, de Drake Passage, maar na anderhalve dag kom je ineens in die zone van Antarctica terecht. De lucht wordt ijzig en je ziet de eerste ijsbergen drijven. Wauw, nu gaat het echt beginnen... dat gevoel had ik. Een extra trui en muts aantrekken. Je ruikt de verandering."

Lien: "Ik dacht terug aan de verhalen die ik vroeger las. Van mensen die op een houten schip de oversteek maakten. Ik beeldde me in hoe dat geweest moet zijn 200 jaar geleden op zo'n krakend schip. En inderdaad, die koudegrens. Eerst zee, zee, zee en dan plots een lijn: allemaal ijsbrokken, van dat pannenkoekenijs. Heel speciaal."

T-d: Is het landschap daar net zo stil als we ons voorstellen of hoor je de natuur ‘werken’?

Mike: "Net als hier, hoor je sowieso de wind. En pinguïns. Die maken veel lawaai - als ze er zijn."

Lien: "De bubbels in het landijs vallen mij altijd op. Wanneer het landijs afbreekt en in zee terechtkomt, poppen daar bubbels uit op. Als je dan stil ligt in een baai, weet je dat de lucht die vrij komt daar al eeuwen in zat opgesloten."

Mike: "Als er sneeuw ligt heeft dat een bepaalde intieme sfeer. Je hoort je eigen voetstappen. En als je beschermd bent van de wind, dan is alles heel gedempt. Maar het is moeilijk om ergens alleen te staan en er zijn altijd mensen die door alles heen willen praten."

Lien: "Soms worden bio-akoestische onderzoeken gedaan met een microfoon onder water. Dan hoor je de geluiden van walvissen of zeehonden. En die klinken echt als aliens. Vergelijk het met de achtergrondgeluiden uit zo'n alien-film."

T-d: Wat mogen bezoekers verwachten van jullie expo over Antarctica?

Lien: "Het wordt vooral een informatieve expo met veel weetjes. Met natuurlijk de foto's van Mike en illustrator Lucas Suykens die de borden opleukt. De expo blijft eigendom van de gemeente, dus daar kan in de toekomst nog vanalles mee worden gedaan. Denk maar aan de scholen."

Mike: "We zorgen dat het toegankelijk is voor gezinnen. Wat is het verschil tussen de Noord- en Zuidpool? Waar komt de naam vandaan? Wie was de eerste mens die Antarctica zag? Dan natuurlijk ook over de dieren en het belang van walvissen en plankton. Het klimaatverhaal komt aan bod. Wat is de link tussen Koksijde en Antarctica? Want Antarctica heeft ook een effect op ons. En dan op het einde een call to action: wat kan jij doen voor het klimaat?"

Lien: "Ja, waarom is de plek belangrijk voor iedereen van ons? Want Antarctica is één van de laatste plekken op aarde die tot niemand behoort– officieel. Door het verdrag van Antarctica. Dat er geen geen militaire activiteit mag plaatsvinden. Je mag geen grondstoffen meenemen, behalve voor wetenschappelijk onderzoek. Het is superbelangrijk om dat mee te geven, dat het beschermd wordt. En helaas ook dat als het ijs smelt we dat tot hier voelen."

T-d: Hoe hebben jullie de beelden en verhalen geselecteerd? Was het moeilijk om te kiezen?

Mike: "We zijn nog altijd aan het kiezen. (lacht)"

Lien: "Voor de expo in Oostende deden we al een voorselectie. Nu hebben we de focus verlegd naar kinderen, vandaar dat we ook Lucas erbij vroegen. We hebben ons toegespitst op het educatieve."

T-d: Zien jullie sporen van menselijke aanwezigheid, ook al is het een beschermd gebied?

Mike: "Iedereen die inscheept voor Antarctica, krijgt bijna een opleiding van wat niet mag. Ik heb nog nooit iets zien liggen op Antarctica dat door mensen werd achtergelaten."

Lien: "Behalve visnetten, maar die spoelen aan door de stroming. En ze hebben al microplastics in Antarctica gevonden. Ook in dieren."

Mike: "Ken je Deception Island? Dat is een vulkanisch eiland waar je met een schip in de krater vaart. Een plek waar verschillende walvisstations waren. Elke dag werden walvissen op het strand gesleept en volledig ontmanteld.De originele fabrieken waar ze de walvisblubber kookten en verscheepten naar Europa. Ik noem dat het Auschwitz van de walvissen. Dat laten ze staan om te tonen dat de mensheid er bijna in was geslaagd om walvissen uit te roeien."

Lien: "Als shockeffect. Soms zie je ook nog een oud anker liggen. De oude hutten van de ontdekkingsreizigers willen ze ook in stand houden en dan heb je natuurlijk ook de wetenschappelijke basissen."

T-d: Antarctica lijkt ver weg, maar toch is onze Noordzee verbonden met het continent?

Mike: "Als je vanuit het Duinenhuis naar buiten kijkt, zie je onze Noordzee en dat is eigenlijk de poort naar Antarctica. We kennen allemaal de kaart van Mercator, maar er bestaat ook nog een andere: de Spilhausprojectie waarin Antarctica het centrum is. Een vis kan eigenlijk de hele wereld rondzwemmen zonder obstakels te moeten passeren."

Lien: "Dat is het principe van één oceaan. We tonen die kaart ook in onze expo. Alles is verbonden met elkaar, de golfstroom is afhankelijk van wat op Antarctica gebeurt. Als die stilvalt, verandert ons klimaat."

T-d: Er is ook meer aandacht voor dat continent. Vanwaar komt dit?

Mike: "Het Antarctisch toerisme neemt ook toe. Ondertussen gaan er al 100.000 mensen per jaar op vakantie naar ginder."

Lien: "Dit jaar vertrekt ook de eerste groepsreis. Mensen die een bezoek willen afvinken van hun bucketlist. Of op elk continent een marathon willen lopen."

Mike: "Je mag er nu zelfs kamperen."

Lien: "Er is natuurlijk ook veel geld mee gemoeid. Het is exclusief."

Mike: "Elk land dat zichzelf respecteert heeft daar een poolbasis. En de toeristen komen alleen naar het schiereiland, dus maar een klein gedeelte. Het continent heeft een diameter van 5.500 kilometer. Dat is groter dan Australië. In het midden is de ijskap 4 kilometer dik. Dat is gigantisch veel, hé."

Lien: "De stukken die afbreken, zijn soms zo groot als Londen."

T-d: Wat doen jullie concreet in jullie dagelijks leven om verdere klimaatverandering tegen te gaan behalve expo’s ontwerpen?

Lien: "Ik ben professioneel bezig met duurzaamheidsstrategie en met toekomstbeelden. Hoe kan de wereld anders evolueren? Uit onderzoek blijkt dat mensen, als ze zich de toekomst niet kunnen voorstellen, niet in actie komen – omdat ze het niet zien. Dus ik ben veel bezig met toekomstscenario's bij bedrijven van hoe ze die transformatie kunnen maken naar een duurzame onderneming."

Mike: "Ik ben beroepshalve bezig met scheepvaart. Als fotograaf en ook op journalistiek gebied. En daar ben ik actief bezig met het opvolgen van wat er gebeurt in de scheepvaart op het gebied van verduurzaming."